Angst bij volwassenen met autisme: hoe uit zich dat?

angst bij autismeAls volwassene met een autismespectrumstoornis (ASS) (bij mij: asperger syndroom) weet ik als geen ander wat angst betekent. Al vanaf de tienerjaren begonnen bij mij angstklachten te ontwikkelen, waaronder faalangst en dwanggedachten, die toen ik begin twintig was uitgroeiden tot een angststoornis met paniekaanvallen. Sindsdien loopt angst als een rode draad door mijn leven.

Maar hoe uit angst zich precies? En hebben mensen met autisme meer last van angst dan neurotypische personen?

Angst en autisme

Intussen heb ik aardig wat volwassenen met autisme ontmoet. Wat mij opvalt, is dat veel van hen last hebben van angstklachten. Hoewel er weinig onderzoek naar is gedaan, hebben volwassenen met autisme vaak meer angstklachten dan neurotypische personen. Bij kinderen en adolescenten met autisme, waar meer onderzoek naar is gedaan, komen 40% meer angststoornissen voor dan bij neurotypische leeftijdsgenoten (1).

Dit verbaast mij absoluut niet. Mensen met autisme hechten erg aan structuur en vastigheid, juist omdat de wereld vaak ongecontroleerd om hen heen draait. Totale controle bestaat niet en dat kan verschrikkelijk eng zijn. Neurotypische personen vinden vaak nog vastigheid omdat ze sociaal meestal goed meekomen, voldoende arbeidsvermogen hebben en vaak minder afwijken. Voor mensen met autisme is zoveel onzeker dat de angst voor meer onzekerheden en controleverlies alleen maar groeit.

Angstgedachten

Angstgedachten spelen een hoofdrol bij allerlei soorten angsten. Ik sta er soms versteld van hoezeer ik mijzelf gek kan maken met mijn gedachten. Gedachten bepalen je gevoel en vervolgens je gedrag.

Zo heb ik als tiener eens een verschrikkelijke nacht beleefd, omdat ik een nare gedachte maar niet kon kwijtraken. Ik was plotseling bang dat ik mijzelf iets aan zou doen, terwijl daar geen directe reden voor was. Ik zag mijzelf continu met een mes om mijn polsen door te snijden, iets wat ik niet eens zou durven. Eigenlijk wist ik dat ook wel, maar de gedachte bleef komen en ik was bang dat ik het ineens wel zou durven en zou doen. Ik was bang om de controle te verliezen.





Waarschijnlijk was ik gewoon gestrest, want ik wilde echt niet dood. Ik lag wakker en ben nu eenmaal gevoelig voor angsten. Intussen weet ik dat dit slechts angstgedachten waren en dat ik echt niet van plan was om mijzelf pijn te doen. Het feit dat ik zo angstig was, bewijst dat voor mij. Het is eerder een bescherming, want ik vermoed dat wie echt dood wil de angst voorbij is.

Angstgedachten spelen een grote rol in mijn leven. Er is ontzettend veel waar ik bang voor ben en de angst is vaak irreëel. Dat betekent dat er geen directe reden is om angstig te zijn. Zo heb ik perioden dat ik bang ben om een ongeluk te krijgen of dat een dierbare verongelukt. Ook ben ik soms bang om in openbare gelegenheden ziek te worden (overgeven!) of in paniek te raken. Soms zie ik hele scenario’s voor me. Ik kan hele verhalen in mijn hoofd afspelen die mij tot tranen brengen. Opeens besef ik wat ik aan het doen ben, hoezeer ik in het negatieve zit terwijl er helemaal niets aan de hand is.

Het mag duidelijk zijn dat het enorm druk is in mijn hoofd. Ik probeer irreëele angstgedachten dan ook af te kappen en me op mijn lijf te focussen. Meditaties en mindfulness helpen mij daarbij.

Faalangst

Ook faalangst speelt een grote rol in mijn leven en bij volwassenen met autisme om mij heen. Aangezien veel dingen in mijn leven moeizaam gaan, zoals relaties, sociaal contact in het algemeen en werken, heb ik geprobeerd grip te krijgen op dingen die deels beïnvloedbaar zijn.

Toen ik de middelbare school verliet heb ik me volledig op mijn studie gestort. Ik bedacht me dat als je maar genoeg moeite en energie in een studie steekt, je vanzelf geweldige resultaten behaalt. Het resultaat was dat ik mijn propedeuse in één jaar haalde bij de studie informatica die ik toentertijd deed. Hier was ik ontzettend trots op en ik ging vol moed het tweede studiejaar in. Maar door alle energie die dit vergde, een nare projectgroep en de lange treinreizen naar Amsterdam raakte ik dat jaar voor het eerst burn-out. Dit uitte zich onder andere in paniekaanvallen.

Vanaf toen werd mijn faalangst alleen maar groter. Ik had naar mijn gevoel gefaald en uiteindelijk haakte ik af bij mijn studie door onder andere RSI-klachten en omdat ik vastliep in mijn stage. Voor mij was het namelijk niet haalbaar om de hele dag achter de computer te werken. Dit werd bevestigd toen ik bij een uitgeverij werkte en opnieuw burn-out raakte.

Paniekaanvallen

Een angststoornis gaat vaak gepaard met paniekaanvallen, maar dat hoeft niet. Bij een paniekaanval loopt de angst zo hoog op dat het lichaam een vluchtreactie krijgt. Symptomen zijn onder andere hartkloppingen, zweten, hyperventilatie, misselijkheid, angst om de controle te verliezen en de angst om dood te gaan. Dit alles maakt je klaar om te vluchten, zoals een holbewoner ooit voor een leeuw moest vluchten.





Het is echt een verschrikkelijk gevoel. Vooral het gevoel de controle te verliezen en gek te worden wens ik niemand toe. Daarbij komt nog schaamte omdat mensen mijn angst zien, bijvoorbeeld in openbare gelegenheden. Zo heb ik eens huilend in de trein gezeten. Gelukkig waren er mensen die me probeerden te kalmeren.

In mijn geval zijn paniekaanvallen symptomen van stress, overprikkeling en burn-out. Dit zie ik terug bij andere volwassenen met autisme. Intussen zie ik paniekaanvallen en overprikkeling als een alarmsysteem van het lichaam. Het is duidelijk dat de druk te hoog is en dat uit zich via een paniekaanval. Het is een signaal om het rustiger aan te doen.

Laat de angst je niet klein krijgen

Angst kan zich op enorm veel manieren uiten en een mens verschrikkelijk belemmeren. Mijn tip is dan ook: laat je niet klein krijgen door angst en doe juist de dingen die je eng vindt.

Toen ik net last dat van paniekaanvallen durfde ik het huis op een bepaald moment amper nog uit. Dat wil ik nooit meer meemaken. Tegenwoordig probeer ik de angst bij de kiem te smoren. Als ik ook maar merk dat ik de neiging krijg om dingen te vermijden, doe ik ze expres wel. Dat is even verschrikkelijk eng, maar zo lonend!

Uiteraard is het niet altijd mogelijk om dit op eigen kracht te doen. Zoek dan ook hulp bij een psycholoog of ervaringsdeskundige. Je bent echt niet de enige met angstklachten en het is mogelijk om ze te overwinnen.

Heb jij last van angst? Welke klachten heb je en hoe ga je hiermee om?

Bekijk ook de video: Angst bij Autisme

Bronnen

(1) http://www.autismeacademie.nl/2018/01/26/masterclass-autisme-en-angst/

Comments

  1. Anita says:

    Ik heb het gelukkig niet zo erg. Ik heb wel eens gedacht; “ik heb een wajong uitkering en (toen) een huurwoning. Ik neem de plek in van een ander die ’t wel harder nodig zou hebben.” Naja, dat heb ik meerdere keren gedacht, maar er echt op handelen deed ik nooit.

    Ik krijg angst aanvallen in bv Walibi of de Efteling. Zelfs iets stoms zoals de swingende boot of Villa Volta wordt ik zo angstig van en dan schiet ik spontaan in tranen en ernstig stimmen. Gelukkig weet mijn omgeving dan wel om mij met rust te laten maar wel een oogje op me te houden. Ik ga dus nooit meer naar een pretpark LOL.

    Ik heb last van reis angst. Zelfs als ik me er niet mee bezig houd, gaat m’n lichaam in opstand en dat uit zich in buik kramp en in ’t ernstigste geval (toen ik nog werkte) in een bevuilde broek en kon ik weer naar huis om wat schoons aan te trekken. Ik werd al snel als onbetrouwbaar bestempeld bij uitzendbureau’s.

    Nu mijn leven wat rustiger is geworden en ik geen stress meer heb is ’t een stuk minder geworden, hoewel ik een paar weken geleden weer even naar de thuisbasis ging om hoi te zeggen tegen beide ouders en oma, en op de terug weg kreeg ik ’t spaans benauwd en gigantisch veel buikkramp. Anti-diaree pillen ingenomen om mijn hoofd om de tuin te lijden dat ’t allemaal wel goed komt want ik heb een ‘stopper’. Maar zodra ik zeg maar ver weg was van de kop van Noord Holland ging het wel weer.

    Ik heb ambulante hulp gehad en ze zei dat je dit kon weg trainen door vaker met de trein te reizen en met de bus. Ik heb haar toen heel hard uitgelachen, wat dacht ze wel niet? Dat ik dit nooit heb geprobeerd of zo? Haha! Dat werkt dus echt niet. Wat helpt is een goeie nachtrust. En die had ik dus niet gehad toen ik terug ging vanuit de Kop naar huis toe.

    Sinds de reis heb ik weer moeite met in de auto te zitten voor korte en langere stukken. Ik hoop toch echt dat ’t weer weg gaat!

Speak Your Mind

*