Ben jij een oorzaakmens of een gevolgmens?

oorzaakmens of gevolgmensIedereen maakt in het leven wel eens iets vervelends mee. Misschien ben je je baan verloren, is je relatie uitgegaan of heb je een vriendin zo diep gekwetst dat de vriendschap verbroken is. In al die situaties kun je je op verschillende manieren opstellen. Leg je de verantwoordelijkheid bij jezelf of voel je je het slachtoffer in de situatie? Met andere woorden: ben je een oorzaakmens of een gevolgmens?

Burn-out in mijn werk

Jaren geleden werkte ik fulltime als redacteur bij een computertijdschrift. Het was mijn eerste echte baan en ik dacht dat die op mijn lijf geschreven was: het was een combinatie van schrijven en computers, mijn twee expertisegebieden.

Toch sloeg voor de eerste werkdag een gigantische faalangst toe. Wat als ik het niet vol zou houden? Fulltime werken was ik niet gewend en tijdens mijn studie informatica was ik tijdens een stage al flink tegen een muur gelopen. Fulltime werken ging toen al niet en ik kreeg allerlei lichamelijke klachten van computerwerk. Maar ja, ik moest toch werken?

Het resultaat was dat ik geen oog dicht deed en de nachten erop amper sliep. Als een wandelend wrak ploeterde ik me door de eerste werkweek heen. Ja, het wende wel een beetje, maar de hele dag achter de computer was een aanslag op mijn lijf. Zo had ik last van mijn ogen, nek/schouderklachten, hoofdpijn en concentratieproblemen. Toch bleef ik doorgaan, want een mens moet toch rond kunnen komen? Ik hield mijzelf voor dat dit nu eenmaal bij het werkende leven hoorde en dat de baan echt wel geschikt voor me was.




Na anderhalf jaar stortte ik in. Ik kon alleen nog maar huilen en de hele dag voor me uitstaren. Ik kwam burn-out thuis te zitten, iets wat me niet verbaasde. Eigenlijk had ik het nog best lang volgehouden. Al eerder had ik de signalen aangevoeld en op mijn werk voorgesteld om minder uren te werken. Dit voorstel werd afgewezen. Ik begon mijn werkgever inwendig verwijten te maken:

  • Zij hadden mij toch zeker zo hard aan het werk gezet?
  • Ik had al eerder over mijn klachten gesproken. Waarom hebben ze me niet geholpen?
  • Waarom moest ik overwerken en ook nog werkzaamheden in mijn vrije tijd doen? Zagen ze niet dat fulltime werken al alles van me vergde?
  • Zagen ze niet dat ik al 200% gaf? En dat was nog niet genoeg. Ze waren nooit tevreden.

Ik voelde me slachtoffer in de situatie, alsof ik was meegevoerd in een stroom van eindeloze werkdagen waarin ik geen keuze had. Dat voelde op dat moment ook zo. Ik kon mijn baan toch niet zomaar opgeven? Intussen had ik een koopappartement en de hypotheek moest betaald worden. Solliciteren op een andere baan ging niet meer, want ik was al burn-out. Ik voelde me gevangen in mijn baan.

Tijdens mijn re-integratietraject werd er aan alle kanten aan me getrokken, terwijl ik wist dat ik gewoon niet meer kon. Ik moest uren opbouwen en mijn werkgever had weinig begrip voor mijn situatie. Met bloed, zweet, en tranen buffelde ik door tot augustus, tot het moment dat mijn contract verliep en ik vrij was. Dat moment was werkelijk een bevrijding.

Oorzaakmens en gevolgmens

Een paar jaar geleden las ik in een boek een stuk over NLP (Neurolinguïstisch Programmeren). Hierin werden de termen oorzaakmens en gevolgmens uiteengezet. Het gaat er hierbij om bij wie je de oorzaak van een situatie legt:

1. Oorzaakmens

Een oorzaakmens legt de oorzaak bij zichzelf. Je neemt zelf de verantwoordelijkheid en probeert iets te leren van je manier van handelen en van de situatie. Je neemt je lot in eigen hand, de regie over je leven.

2. Gevolgmens

Een gevolgmens legt de oorzaak bij anderen neer. De wereld om je heen is als een woeste chaos waarin je wordt meegesleurd. Je verontschuldigt je en doet alsof je geen keuze hebt. Je kruipt in de slachtofferrol (1).

Van gevolgmens naar oorzaakmens

Toen ik burn-out raakte was ik duidelijk een gevolgmens. Ik liet me meesleuren door de omstandigheden, alsof ik slachtoffer was er geen keuze had. Zo voelde het in die tijd ook. Ik voelde me bijna een slaaf die door de werkgever werd afgebeuld. Ik was verbitterd over het harde werkleven en wanhopig over de situatie waarin ik naar mijn gevoel gevangen zat.

Nu, jaren later, besef ik dat ik wel degelijk keuzes had. Ik weet dat ik die op dat moment niet kon maken, maar ze waren er wel. Zo had ik de eerste werkweek al met deze baan kunnen stoppen, want het was duidelijk dat het werk te zwaar was. Ik wilde dat alleen niet inzien.




Ook het beschuldigen van mijn werkgever was niet helemaal terecht. Natuurlijk had er meer begrip mogen zijn voor mijn situatie en zijn er verkeerde dingen door hun gedaan en gezegd. Ik zie nu in dat ik zelf voor een deel het probleem was. Door mijn autisme kon ik de lange werkdagen niet aan en kreeg ik snel last van psychosomatische klachten. Ik begrijp nu waarom mijn collega’s wel hele dagen achter de computer konden doorbrengen en ik niet. Dat is niet de schuld van dat bedrijf. Zij konden ook niet weten dat ik autisme had. Ik wist het zelf niet eens.

Alles bij elkaar was deze periode een nare tijd voor me, maar ook een tijd waarin ik veel heb geleerd. Ik weet nu wat ik anders had kunnen doen. De volgende keer zou ik het nooit zover laten komen. Ik zou veel eerder van baan veranderen of de baan gewoonweg opzeggen. Dan maar een uitkering. Gezondheid gaat boven alles! Tegenwoordig weet ik de regie in eigen handen te nemen en voor mijzelf te kiezen. Er is altijd een keuze, los van de consequenties. Dat maakt mij nu een oorzaakmens.

Hoe is dat bij jou? Ben jij een oorzaakmens of een gevolgmens?

 

(1) De Grote Persoonlijke Groei voor Dummies. Pearson Education, 2009.

Speak Your Mind

*