Wie aan kenmerken van autisme denkt, denkt al snel aan een sociaal geïsoleerd persoon die alleen maar geïnteresseerd is in treinen. Dat is het afgezaagde stereotype van autisme, dat zelden klopt. Correctere kenmerken zijn hooggevoeligheid, prikkelgevoeligheid en sociaal minder goed meekomen. Er zijn echter nog meer ASS-kenmerken, die vrijwel onbekend zijn. Waarschijnlijk zullen personen met autisme ze wel herkennen.
1. Opzien tegen leuke uitjes of pas achteraf genieten
Een kenmerk van autisme dat minder bekend is, maar zeker veel voorkomt, is het opzien tegen uitjes. Misschien heb je wel heel veel zin in een stedentripje. Maar zodra het tripje begint te naderen, slaat de angst toe. Hetzelfde geldt misschien wel voor een concert van je favoriete artiest of een dagje uit met vrienden. Dit kan echt een dubbel gevoel opleveren.
Zelf merk ik dat ik meestal pas geniet tijdens de activiteit. De angst voor het onbekende is dan grotendeels verdwenen. Ik merk dan dat ik het echt leuk vind en meestal is de angst vooraf voor niets geweest. Ik hoor echter ook geregeld dat zelfs tijdens de activiteit nog niet genoten wordt. Vaak gaat alles als een waas voorbij. Pas als de persoon weer thuis is, dringt alles door. Pas dan wordt er teruggekeken op een geweldig uitje en wordt er oprecht genoten.
2. Hyperfocussen
Een tweede kenmerk dat minder bekend is, is hyperfocussen. Bij hyperfocussen ben je extreem gefocust op iets. In het verleden deed ik dit veel bij cursussen en vergaderingen. Omdat ik niets wilde missen, stond ik volledig aan en hoorde ik werkelijk alles wat er werd gezegd. Geen enkele keer dwaalden mijn gedachten af.
Je kunt je waarschijnlijk wel voorstellen dat dit ontzettend veel energie kost. Feitelijk werkt je brein continu op 200 procent. Naderhand was ik dan ook gesloopt. Mensen met autisme zijn vaak perfectionistisch en bang om informatie mis te lopen. Vandaar dat men vaak in de hyperfocus schiet. Mensen zonder autisme hebben die neiging minder en zullen zo nu en dan afdwalen. Dat is heel normaal, wat er bovendien voor zorgt dat je naderhand nog energie hebt.
3. Gesprekken in gedachten blijven afspelen
Een derde veelvoorkomend kenmerk is het niet los kunnen laten van situaties uit het verleden. Ik heb zelf de neiging om situaties in mijn hoofd te blijven afspelen. Een vervelend gesprek of zelfs ruzie blijft dan keer op keer in mijn hoofd afspelen, als een film. Ik kan het totaal niet loslaten.
Vaak pas ik de situatie in mijn hoofd aan zoals die had moeten zijn. In gedachten zeg ik wat ik had moeten zeggen of hoe ik had moeten reageren. Doodvermoeiend. Vooral als je het niet kunt stoppen.
4. Compleet leeg raken door iemand
Dat mensen met autisme overprikkeld en oververmoeid kunnen raken, is niet onbekend. Maar de snelheid waarmee dat kan gebeuren is opmerkelijk. Zelf kan ik binnen 5 minuten compleet leeg raken, bijvoorbeeld als iemand maar tegen mij blijft doorratelen. Misschien ken je wel mensen die op een of andere manier al je energie uit je trekken. Naderhand ben je helemaal gesloopt, ook als je geen autisme hebt. Maar bij mij gebeurt dat soms al binnen 5 minuten. Ik krijg dan de neiging om te huilen en voel paniek opkomen. Het kan zelfs tot een meltdown leiden.
5. Gevoeligheid of ongevoeligheid voor temperatuur
Misschien zie je het wel eens: iemand die bij vrieskou met een korte broek op de fiets stapt. Sommige mensen lijken totaal geen last te hebben van kou. Nu zijn dat niet per se allemaal mensen met autisme, maar ik hoor geregeld dat mensen met autisme ongevoelig zijn voor temperatuur. Of het nu warm of koud is, het lijkt ze niet te deren. Wel handig voor je energierekening!
Overgevoeligheid voor temperatuurwisselingen of juist warm of koud, komt ook voor. Zo ken ik iemand met autisme die letterlijk ziek wordt van warm weer. Zelf heb ik last van rare temperatuurwisselingen in mijn lichaam. Ik kan bijvoorbeeld ijskoude voeten hebben en met een kruik naar bed gaan. Een moment later schop ik de kruik weg, omdat mijn voeten lijken te branden. Om nog maar niet te spreken van de prikkelende, warme benen die mij uit mijn slaap houden. Ik kan het in bed van het ene op het andere moment ijskoud en loeiheet hebben. Niet voor niets slaap ik met veel laagjes op mijn bed, zodat ik die naar wens kan afpellen.
6. Manieren van ontspanning
Bij ontspanning denk je vaak als eerste aan leuke dingen, zoals hobby’s en beweging. Mensen met autisme hebben echter ook vervelende manieren om te ontspannen. Voor mij kan een goede huilbui enorm ontspannen, ook al is het op dat moment niet leuk. Het is letterlijk een ontlading, waardoor ik vervolgens door kan.
Ik ken meerdere mensen met autisme die overgeven gebruiken om te ontspannen. En nee, hiermee bedoel ik geen eetstoornis. De spanning loopt gewoon zo op dat het er letterlijk uit moet. Vervolgens kan de persoon weer door. Kijk niet verbaasd op als er vervolgens een hotdog wordt verorberd.
7. Te ver gaan qua attentheid
Heb je het wel eens meegemaakt? Dat iemand met een veel te groot cadeau aankwam? Of zoveel moeite voor je deed dat het ongemakkelijk werd? Mensen met autisme willen het graag goed doen. Soms betekent dat dat er nog een schepje bovenop wordt gedaan. Stel dat je een te klein cadeau hebt gegeven en je je vervolgens doodschaamt!
Ik ken ook een verhaal dat iemand met een verjaardagskaart rondging in het bedrijf. Een collega zei toen: “schrijf jij mijn naam maar op de kaart.” De persoon met autisme vond dat dat niet hoorde en bleef aandringen dat zijn collega toch echt zelf zijn naam erop moest zetten. Dat was veel persoonlijker en zo hoorde dat nu eenmaal. Deze attentheid is natuurlijk hartstikke mooi en lief, maar kan ook voor ongemakkelijke situaties zorgen.
8. Problemen met eten en voeding
Dat mensen met autisme eenzijdig kunnen eten, is niet zo onbekend. De redenen daarvoor zijn echter minder belicht. Heb je er wel eens bij stilgestaan dat structuur van voeding een groot probleem kan zijn? Of dat de kleinste verandering van smaak iets van lekker naar vies kan brengen?
Mijn broer en ik hielden als kind niet van appelmoes. Als we met onze oudtante bij Van der Valk gingen eten, kregen we altijd een schaaltje appelmoes. En wie at dat op? Moeder!
Ik weet niet waarom mijn broer het niet lust, maar voor mij is de structuur echt een dooddoener. Ik kan gewoon niet tegen het mondgevoel. De smaak is nog niet eens zo slecht. Ik hoor dit van meerdere mensen met autisme. Niet de appelmoes, maar dat de structuur van eten onprettig is, terwijl met de smaak niets mis is.
Ook kunnen stukjes eten vakkundig in de mond worden uitgesorteerd. Het stiekem verstoppen van champignons in een maaltijd gaat je echt niet lukken. Menig moment tref ik uitgespuugde stukjes champignons aan op het bord van mijn vriend.
Als je naar het buitenland gaat, kan ook dat voor problemen zorgen. Zelfs als je naar een bekende supermarkt gaat, kunnen producten net iets anders zijn qua smaak. Kleine nuances kunnen etenswaren al verpesten. Dit kan er zelfs voor zorgen dat iemand met autisme in het buitenland niet aan geschikt eten kan komen. Alles moet dan van thuis worden meegenomen.
Herken je iets uit dit artikel of heb je zelf ideeën die nog niet genoemd zijn? Deel ze dan gerust onder dit artikel.
Bekijk ook de video: Heb ik autisme? Kenmerken van autisme uitgelegd
Wil je geen blog missen?
