Vliegen met autisme: 12 tips voor prettiger reizen

De vakantieperiode is begonnen. Het is lente, corona staat op een laag pitje en mensen pakken weer vaker het vliegtuig naar hun vakantiebestemming. Misschien sta je zelf ook wel te springen om op vakantie te gaan. Vliegen met autisme is alleen niet altijd een fijne combinatie. Hoe zorg je ervoor dat je met zo min mogelijk stress op vliegreis gaat?

Met het vliegtuig op vakantie gaan kan voor mensen zonder autisme al heel stressvol zijn. Niet alleen kun je je zorgen maken over of je je vlucht wel haalt; de hele procedure van inchecken, bagage afleveren en door de security moeten is een ware rompslomp. Om nog maar niet te spreken over drukte op de luchthaven. De laatste tijd barst Schiphol bijna uit zijn voegen en zijn er ellenlange wachtrijen door een personeelstekort en stakingen.

Voor mensen met autisme zijn luchthavens vaak een bron van prikkels en stress. Al voordat je het vliegtuig instapt kun je volledig overprikkeld raken. Overal zijn mensen, overal hangen bordjes en wegwijzers en er hangt een energie van haast en jachtigheid. Uiteraard zijn mensen ook blij en uitgelaten, omdat ze op vakantie gaan, maar of dat helpt?

Zou het niet fijn zijn als je vliegreis zo ontspannen mogelijk is, vanaf het moment dat je van huis vertrekt?

1. Reis zo ontspannen mogelijk naar de luchthaven

Alleen al de reis naar de luchthaven kan stressvol zijn. Ga je met het openbaar vervoer? Dan ben je omringd door mensen en dus door prikkels. Ook kun je vertraging oplopen, met alle gevolgen van dien. Als je afhankelijk bent van het openbaar vervoer is het aan te raden om een uur eerder van huis te vertrekken. Dan heb je wat speling, mocht er vertraging zijn. Verder kun je jezelf bij uitzondering trakteren op een eersteklaskaartje. In de eerste klas is het vaak rustiger. Wil je minder last hebben van prikkels in de trein? Dan is dit artikel wellicht iets voor jou.

Een tweede optie is dat je je door iemand naar de luchthaven laat brengen. Niet alleen is dat veel rustiger; het is vaak ook sneller. Uiteraard ben ik mij bewust dat niet iedereen de luxe heeft van iemand die wil rijden.

Een derde optie is luchthavenvervoer, zoals de Schipholtaxi. Hier heb ik zelf vaak gebruik van gemaakt. Ik maak dan gebruik van de gedeelde taxi. Je wordt dan thuis opgehaald met een busje. Er zitten dan al passagiers in of die moeten nog worden opgehaald. De rit naar de luchthaven kan hierdoor wat langer duren, maar ik vind het fijn dat ik zeker weet dat ik op tijd aankom. Ook kun je midden in de nacht worden opgehaald of thuisgebracht. Een Schipholtaxi is niet goedkoop, maar de rust die ik ervan krijg is het mij zeker waard.

2. Overnachten op de luchthaven

Moet je heel vroeg vertrekken? Dan kan het ontspannen zijn om op de luchthaven te overnachten. Veel luchthavens hebben een hotel op de luchthaven zelf of in de buurt. Ik heb hier zelf al meerdere keren gebruik van gemaakt.

Het voordeel is dat je de dag tevoren om naar de luchthaven kunt reizen. Zo weet je zeker dat je er op tijd bent. Bij een zeer vroege vlucht hoef je ook minder vroeg op te staan, omdat je al op de luchthaven bent.

3. Vertrek van een kleinere luchthaven

Indien mogelijk kan het aantrekkelijk zijn om van een kleinere luchthaven te vertrekken. Veel luchtvaartmaatschappijen vliegen binnen Europa ook van luchthavens zoals Eindhoven, Rotterdam en Maastricht. Verder kun je uitwijken naar Airport Weeze in Duitsland.

Het fijne van een kleine luchthaven is dat alles overzichtelijker is. Grote luchthavens zoals Schiphol kunnen heel overweldigend zijn. Op een kleine luchthaven is alles makkelijker vindbaar en het is vaak minder druk.

4. Bereid jezelf goed voor

Het kan veel rust geven als je zelf goed voorbereidt. Van veel luchthavens zijn plattegronden te downloaden, ook van Schiphol. Zo kun je vooraf bestuderen waar je moet zijn en waar bepaalde faciliteiten zijn. Ook van de luchthaven van aankomst kun je de plattegrond bestuderen of wanneer je moet overstappen. Vooral bij een overstap heb ik hier veel plezier van gehad.

Je kunt op internet vaak ook al opzoeken in welke vertrekhal de check-inbalie is van jouw luchtvaartmaatschappij. Soms staat er zelfs het nummer bij van de check-inbalie. Dat scheelt weer zoeken en navragen.

Bij een goede voorbereiding hoort ook dat je belangrijke papieren op een handige plaats bij je draagt. Zaken als geld, reispapieren en je paspoort moeten makkelijk vindbaar zijn. Het is niet fijn als je je tas overhoop moet halen om ze terug te vinden. Het kan handig zijn om ze in je jaszak te stoppen.

Zorg ook dat je aan de regels voor vloeistoffen in de handbagage voldoet. Je kunt deze regels vooraf online opzoeken. Zo voorkom je dat je bij de security voor verrassingen komt te staan en misschien vloeistoffen moet afstaan. Zo is het mijn vader eens overkomen dat hij zijn flesje water moest inleveren, omdat er net te veel in zat. Voor hem was dat flesje erg belangrijk, dus dat was vervelend.

5. Maak gebruik van DPNA-assistentie

Vind je het te spannend om je weg door de luchthaven te vinden? Dan kun je met autisme gebruikmaken van DPNA-assistentie. Je krijgt dan gratis hulp bij het doorlopen van de stappen op de luchthaven, afhankelijk van je wensen en behoeften. Zo kun je onder begeleiding en zonder wachtrij door de security, kun je naar de gate worden gebracht en naar wens als eerste of als laatste het vliegtuig in stappen.

Je vraagt DPNA-assistentie tijdig aan bij je luchtvaartmaatschappij of reisbureau. Als alles geregeld is meld je je op de dag van vertrek tijdig bij de juiste balie. Op Schiphol wordt de assistentie uitgevoerd door het bedrijf Axxicom.

6. Reserveer een stoel in het vliegtuig

Vind je het belangrijk waar je in het vliegtuig komt te zitten? Dan kun je vooraf een stoel reserveren. Hier kunnen allerlei redenen voor zijn:

• je wilt dicht bij het toilet zitten
• je wilt dicht bij de uitgang zitten, zodat je als eerste het vliegtuig kunt verlaten
• je zit graag bij het raam
• je wilt niet aan het gangpad zitten, omdat er veel mensen langslopen
• je wilt aan het gangpad zitten, zodat je kunt opstaan wanneer je wilt
• je wilt niet tussen mensen inzitten
• je wilt bij de nooduitgang zitten vanwege de extra ruimte
• je wilt geen mensen voor of juist achter je

Het kan veel rust geven als je vooraf weet waar je in het vliegtuig komt te zitten. Een stoelreservering kost wat extra, maar dat is het waard. Hou er wel rekening mee dat er onvoorziene omstandigheden kunnen ontstaan waardoor je plotseling ergens anders komt te zitten, bijvoorbeeld als er ineens een ander vliegtuig moet worden geregeld.

Als je vooraf geen stoel reserveert, kun je bij het online inchecken vaak ook nog van stoel wisselen. Dit is wat ik meestal doe. Vooral als je er op tijd bij bent, dus 24 uur voor vertrek, is er meestal nog wel een leuke stoel beschikbaar. Vooral bij lange vluchten vind ik het belangrijk om aan het gangpad te zitten. Vanwege mijn rug moet ik namelijk regelmatig bewegen. Je kunt ook bij de incheckbalie vragen of het mogelijk is om van stoel te wisselen.

7. Neem hulpmiddelen mee

Vind je het fijn om hulpmiddelen te gebruiken, bijvoorbeeld een koptelefoon of oordopjes? Neem die dan vooral mee op reis. Op de luchthaven en in het vliegtuig kun je hiermee het aantal prikkels verminderen.

Zelf maak ik gebruik van geïsoleerde oortjes van het merk Shure. Deze zijn eigenlijk gemaakt voor de muziekindustrie, maar daardoor isoleren ze des te beter. Zo kan ik muziek luisteren met minder omgevingsgeluiden. In het vliegtuig hoor ik de motoren minder en hoef ik de muziek minder hard te zetten om die te overstemmen. Het heeft mij ook geholpen als er onrustige kinderen in de buurt zaten. Ik hoorde ze een stuk minder.

Het voordeel van oortjes is dat ze klein en licht zijn. Maar je kunt ook een koptelefoon met noise cancelling meenemen. Dit is wel een wat groter hulpmiddel, maar kan zeer prettig zijn omgevingsgeluid te verminderen.

Vergeet ook vooral je zonnebril niet. In het vliegtuig is het zonnig, omdat je boven de wolken vliegt. Ik vind het zonlicht vaak erg fel, vooral als ik bij het raam zit. Ik vind het wel fijn om naar buiten te kijken. Vaak heb ik mijn zonnebril dan ook de hele vlucht op.

8. Zorg voor genoeg afleiding

Als je last hebt van prikkels of angst, dan kan afleiding helpen. Ik ben eens in paniek geraakt in het vliegtuig, vlak voor vertrek. Ik overwoog serieus uit te stappen, maar ik wist dat ik dan nooit meer zou durven vliegen. Ik besloot mijn boek te pakken en te lezen. Het lukte amper om de woorden tot mij door te laten dringen, maar alleen het proberen leidde mij dusdanig af dat de angst zakte. Hierdoor werd ik mijn paniekaanval de baas en kon ik de rest van de vlucht zonder al te veel angst doorbrengen.

Je mobiel of een tablet kunnen ook voor afleiding zorgen, bijvoorbeeld door een spelletje te doen of een film te kijken. Een begeleide meditatie kan ook erg fijn zijn. Hou er wel rekening mee dat je in het vliegtuig geen internet hebt. Zorg dus dat je alles vooraf downloadt.

9. Neem water, eten en rescue food mee

Is de juiste voeding voor jou van essentieel belang om rustig te kunnen reizen? Zorg dan dat je die bij je hebt. Op reis is het namelijk niet altijd mogelijk om de juiste voeding te kopen. Controleer van tevoren wel de invoerrechten van het land van bestemming. Het kan per land verschillen welke voedingswaren je mag invoeren. Je kunt deze voeding dan wel meenemen in het vliegtuig, maar moet het voor aankomst opeten.

Kun je je door gebrek aan voeding snel slap of angstig voelen? Zorg dan dat je rescue food bij je hebt. Dit kan een mueslireep zijn of iets anders waar je snel van oplaadt. Zelf wil ik altijd water bij me hebben en kleine pepermuntjes, bijvoorbeeld Smint. De Smint kan mij afleiden bij angstgedachten. Ik merk ook dat als ik trek of dorst heb ik eerder bevattelijk ben voor angst en paniek.

In landen waar het kraanwater drinkbaar is kun je na de security je waterflessen bij het toilet vullen. Zo hoef je geen dure waterflessen te kopen. Op bepaalde luchthavens zijn fonteintjes te vinden waar je waterflessen kunt bijvullen. Vraag wel altijd na of het water voor jou drinkbaar is. In sommige landen zit er chloor door het water en daar kun je buikklachten van krijgen.

10. Trek comfortabele kleding aan

Het is bij reizen aan te raden om comfortabele kleding aan te trekken. Trek dus iets aan waar je je echt prettig in voelt. Zelf kies ik liever voor iets waarin ik kan relaxen in plaats van dat het er mooi uitziet. Ik vind een wijde broek, t-shirt en fleecevest het fijnst. Ik vind het ook prettig om genoeg zakken te hebben, zodat ik belangrijker items op mijn lijf kan dragen.

Platte schoenen zijn ook aan te raden. Je loopt al snel een eind op een luchthaven en het is bovendien veiliger in het vliegtuig dan wanneer je hakken aan hebt, bijvoorbeeld bij noodgevallen. Bij lange vluchten neem ik graag slippers mee in mijn handbagage. Ik trek mijn schoenen dan graag uit en gebruik slippers als ik naar het toilet moet.

Het kan best fris zijn in het vliegtuig, dus een warm vest is zeker aan te raden. Je kunt jezelf ook warm houden met een omslagdoek.

11. Controleer de regels bij medicatie

Neem je medicatie mee op reis? Controleer dan de invoerregels van je reisbestemming en de uitvoerregels van de luchthaven van vertrek. Vooral bij kalmeringsmiddelen, zoals oxazepam, is dit zeer belangrijk. In bepaalde landen worden kalmeringsmiddelen met bijvoorbeeld opium als drugs gezien. Je kunt dan flink in de problemen komen.

Afhankelijk van je bestemming moet je de juiste papieren bij je hebben. Controleer minimaal zes weken voor vertrek wat je nodig hebt op de website van het CAK. Voor mijn reis naar Mexico had ik voor het meenemen van oxazepam een Engelstalige huisartsenverklaring nodig, ondertekend door het CAK en met een stempel van de rechtbank. Een hele rompslomp!

12. Probeer rustig te blijven

Ja, ik weet dat dit makkelijk gezegd is, maar ik wil hier toch mee afsluiten. Bij reizen kan vanalles gebeuren. Zo maakte ik eens mee dat het vliegtuig waarmee ik zou vertrekken kapot was. Gelukkig zat ik er nog niet in. Het gevolg was wel dat ik pas een halve dag later kon vertrekken: niet vanaf Eindhoven, maar vanaf Schiphol! Alle passagiers moesten met bussen naar Schiphol worden gebracht.

Uiteraard vond ik dit allemaal erg spannend, vooral omdat ik alleen reisde. Toch heb ik mijzelf rustig weten te houden. Ik zat namelijk omringd door mijn medepassagiers bij de gate. We zaten allemaal in hetzelfde schuitje en hadden allemaal dezelfde bestemming.

Ik hield mijzelf voor dat reisorganisatie TUI goed voor ons zou zorgen. In het ergste geval zouden we pas de volgende dag vertrekken en dan zou TUI vast wel een hotel regelen. Het hielp mij erg om met een medepassagier te praten. Zo voelde ik mij minder alleen. Verder appte ik met familie en vrienden, waardoor ik redelijk rustig bleef. Uiteindelijk is alles goed gekomen. Het was zeer vermoeiend, maar ik was achteraf trots dat ik mij hier doorheen heb geslagen.

Uiteindelijk komen dingen altijd goed. Het is ook helemaal niet erg als je hulp moet vragen of even met iemand praat en uitlegt dat je je onprettig voelt. Er staan altijd medewerkers bij de gate, die je wellicht kunnen opvangen of geruststellen. Je bent nooit alleen.

Hopelijk helpen deze tips je om rustiger met het vliegtuig op reis te gaan. Heb jij aanvullende tips? Deel ze dan onder dit artikel.

Bekijk ook de video Minimalistisch Reizen met Alleen Handbagage

Abonneer je op dit blog