Met autisme de kerst doorkomen: 5 tips

Foto: Antonio Castagna

Kerst vieren met autisme: je kunt je afvragen of het hier wel om ‘vieren’ gaat. Voor mensen met autisme zijn de kerstdagen namelijk niet vanzelfsprekend een feest. Kerst draait nu eenmaal om allerlei sociale bezigheden, zoals samen zijn met familie en vrienden, het kerstdiner en soms ook cadeautjes.

Maar wat als al deze ogenschijnlijk leuke bezigheden je vooral veel stress opleveren en je continu hard moet werken om niet overprikkeld te raken? Wat als je standaard na kerst instort omdat alles te druk en teveel is geweest?

Zijn verplichtingen echt verplichtingen?

Allereerst kun je je afvragen of familiebezoekjes en het jaarlijkse kerstdiner wel daadwerkelijk verplichtingen zijn. Uiteraard is het logisch dat als je elk jaar op dezelfde manier kerst viert, de omgeving dat dit jaar ook weer van je verwacht. Hierdoor voelt het wellicht als een verplichting waar je niet onderuit kunt.

Vraag je echter af of je kerst dit jaar wel echt op deze manier wilt vieren. Als het al als een verplichting voelt, vind je het dan wel leuk? Kerst zou voor iedereen leuk moeten zijn. Vraag je af op welke manier kerst voor jou plezierig is. Ben je het liefst thuis en alleen of het liefst met je gezin in een vakantiepark? Uiteindelijk draait het erom wat jij wilt en niet wat omgeving van je verwacht.

Misschien is het eng, maar probeer je hart te volgen en doe wat je echt wilt. De omgeving zal misschien verbaasd of teleurgesteld zijn als je aangeeft dit jaar niet mee te doen en dat is ook logisch. Geef duidelijk aan waarom je kerst op je eigen manier wilt vieren, bijvoorbeeld omdat een familiebezoek je overprikkelt of omdat je anders gewoonweg geen leuke kerst hebt. Je kunt hierbij eventueel vermelden dat je hun echt wel leuke, lieve mensen vindt, maar dat kerst vieren op deze manier gewoon niet voor jou werkt.

Bezoekjes beperken

Wil je toch graag op visite of kom je er gewoonweg niet onderuit? Probeer het bezoek dan zoveel mogelijk te beperken. Het gaat erom dat je je gezicht even laat zien en je goede wil toont. In plaats van urenlang tegen overprikkeling te moeten vechten, kun je wat korter blijven of later komen. Bij een kerstdiner loop je een uur voor het diner bijvoorbeeld binnen. Na het diner kun je nog even koffiedrinken, om vervolgens weer te gaan.

Mocht iemand vragen waarom je zo kort blijft, dan kun je aangeven dat je moe bent of hoofdpijn hebt. Daarbij zou je nog kunnen vermelden dat je het heel leuk hebt gehad. Uiteraard is de waarheid vertellen het fijnst, maar dat kan gewoonweg niet altijd.

Hou jezelf bezig

Foto: Yoann JEZEQUEL

Een goede manier om een familiebezoek te overleven is om jezelf bezig te houden. Veel mensen met autisme kiezen er bewust voor om in de keuken te helpen, de drankjes te serveren en te helpen bij het kerstdiner. Doordat je bezig bent, gaat de tijd snel en hoef je niet continu gesprekken te voeren. Bovendien zal iedereen blij zijn met je hulp.

Je kunt ook iets meenemen om te doen, bijvoorbeeld een kleurboek of tijdschrift. Terwijl anderen met elkaar praten, kun je prima even kleuren of lezen. Het kan al helpen om de focus niet continu op je omgeving te hoeven houden. Tijdens het kleuren of het doorbladeren van een tijdschrift, kun je de gesprekken evengoed volgen en soms zelfs iets zeggen.

Zorg goed voor jezelf

Naast je hulp aanbieden is het zaak om goed voor jezelf te zorgen. Probeer je gevoelens goed in de gaten te houden, zodat je de eerste signalen van overprikkeling of vermoeidheid opmerkt. Hoe eerder je signalen oppikt, hoe groter de kans dat je verdere klachten kunt voorkomen.

Mocht alles je even te veel zijn, kijk dan of je een time-out kunt nemen. Ga bijvoorbeeld even naar de wc of als het kan naar buiten. Je kunt zelfs voorstellen om met iemand een blokje om te gaan. Buitenlucht doet vaak wonderen, waardoor je je weer fris bij het gezelschap kunt voegen.

Is alles je echt te veel en helpt niets meer? Spreek dit dan uit en kijk samen naar een oplossing. Als je echt naar huis wilt, ga dan naar huis en laat je niet tegenhouden. Niemand heeft er iets aan als je door overprikkeling in paniek raakt of een woedeaanval krijgt. Bovendien zou het rot zijn als je na de kerst volledig instort door uitputting.

Spreek je gevoelens duidelijk uit

Zoals hierboven al beschreven staat, is het verstandig om je gevoelens duidelijk uit te spreken. Of dit kan, hangt af van het gezelschap waarin je je bevindt. Misschien weet niet iedereen van je autisme en wil je liever niet over je overprikkeling en gevoelens praten. In dat geval kun je iets alternatiefs bedenken, iets waar anderen zich gemakkelijk in kunnen verplaatsen. Je kunt altijd aangeven dat je je niet lekker voelt, hoofdpijn hebt of griep voelt opkomen. Misschien voelt dit als liegen, maar het is een goede middenweg tussen niets zeggen en overprikkeld raken of de complete waarheid vertellen.

Je kunt ook zeggen dat je het echt wel naar je zin hebt, maar gewoonweg snel oververmoeid raakt bij sociale gelegenheden. Je bent dan wel eerlijk, zonder je autisme te hoeven uitspreken.

Niet iedereen zal het begrijpen als je eerder naar huis gaat of regelmatig een time-out neemt. Probeer dit te accepteren. Autisme is ook moeilijk te begrijpen. Je kunt de ander geruststellen door te zeggen dat je het echt wel gezellig vindt en dat het niet aan hun ligt. Ook kun je voorstellen om met bepaalde mensen binnenkort alsnog af te spreken, dus niet met de hele familie of vriendenkring tegelijk. Hou je voor dat jouw gezondheid het belangrijkste is en jij de enige bent die echt goed voor jezelf kunt zorgen.

Hoe overleef jij de kerstdagen?

Wat doe jij om de kerstdagen goed door te komen? Deel je ervaringen onder dit bericht.

Bekijk de video Alleentijd in een huisje met mijn konijn voor kerst