Reizen met de trein is iets wat ik geregeld doe om vrienden en familie te bezoeken, want helaas heb ik al wat jaartjes geen auto meer. Soms zijn het ritjes van een kwartier, soms van wel twee uur. Hoewel ik het heerlijk vind om tijdens de reis te lezen of naar buiten te kijken, zorgt zo’n tripje helaas vaak voor overprikkeling en vermoeidheid. Drukte, pratende mensen, dravende kinderen en de muziek en geluiden van andermans smartphones zijn allemaal prikkels die ik moeilijk kan filteren. Kon ik maar in een privécoupé zitten!
Herkenbaar? Gelukkig is er een hoop mogelijk om met autisme met de trein te reizen zonder compleet uitgeput of in paniek te raken.
1. Buiten de spits reizen
Reizen met de trein doe ik meestal buiten de spits, dus na tien uur ’s ochtends en voor vier uur ’s middags. Het is dan een stuk rustiger, waardoor je niet opeen gepropt tussen wildvreemde mensen hoeft te staan. Soms lukt het zelfs om een rustige zitplaats uit te zoeken.
Als je voor je werk moet reizen, dan is het wellicht lastig om buiten de spits te reizen. Bespreek op je werk of het mogelijk is om je werktijden zo in te delen dat je buiten de spits kunt reizen. Bij computerwerk kun je misschien de eerste uren thuis werken en daarna naar je werk gaan of juist eerder van het werk vertrekken.
2. Plan uitjes tijdens schooltijd
Veel mensen met autisme zijn zeer gevoelig voor omgevingsgeluiden en onrust. Als je snel last hebt van het geren, gejengel en gehuil van kinderen, zorg dan dat je tijdens schooltijd reist en niet in het weekend.
Ik vind het heerlijk om een dagje naar een stad te gaan, om te winkelen, mooie gebouwen en musea te bezoeken. Als ik dit doordeweeks doe, is het overal veel rustiger dan in het weekend en zijn veel kinderen naar school. Soms zijn er wel baby’s of peuters, maar het scheelt alsnog enorm.
3. Zoek een rustige zitplaats
Als iets mij helpt, is het wel een rustige zitplaats. In sommige treinen bestaan zelfs zitplaatsen zonder mensen naast of tegenover je, meestal voor- en achterin de coupé. Zo hoef je je geen zorgen te maken dat er iemand naast je komt zitten en je per ongeluk aanraakt. Het kan in de trein ook helpen om een andere coupé te zoeken, want de ene coupé is nu eenmaal drukker dan de andere.
4. Maak gebruik van de stiltecoupé
Veel treinen hebben tegenwoordig een stiltecoupé. Je herkent deze coupés aan het logo van een gezicht met een vinger ervoor. In deze coupés mag er niet hard gepraat of gebeld worden. Hoewel niet iedereen zich eraan houdt, kun je hier mogelijk in rust reizen. Vooral doordeweeks zitten hier mensen te werken of te lezen, dus dan heb je de meeste kans dat het er daadwerkelijk stil is.
Mocht je last hebben van pratende mensen, dan mag je hier best iets van zeggen. Dat is niet voor iedereen eenvoudig (ik ben daar bijvoorbeeld echt geen held in), maar het valt te proberen. Niet iedereen heeft door dat het een stiltecoupé is en dan mag je ze er best op wijzen.
5. Gebruik oordopjes of luister muziek
Als je veel last hebt van geluiden, bescherm jezelf dan door oordopjes in te doen. Er zijn tegenwoordig allerlei soorten en maten oordopjes te koop die in meer of mindere mate het omgevingsgeluid dempen. Het is zelfs mogelijk om oordopjes op maat te laten maken.
Ook gehoorbeschermers die normaal gesproken in de bouw worden gebruikt kunnen het omgevingsgeluid dermate dempen dat reizen met het openbaar vervoer een stuk prettiger is. Misschien vind je het raar om met oordopjes of gehoorbeschermers te reizen. Je kunt ze echter als hulpmiddelen beschouwen die het je mogelijk maken om toch te reizen.
Een alternatief is het luisteren van muziek, bijvoorbeeld met je telefoon of mp3-speler. Door muziek te luisteren kun je omgevingsgeluiden beter buitensluiten en heb je iets om op te focussen. Uiteraard hangt het van de oordopjes of koptelefoon af hoezeer dit lukt. Er bestaan allerlei oordopjes en koptelefoons met isolatie of noice-cancelling. Isolatie dempt omgevingsgeluiden zoals oordopjes dat doen, terwijl noice cancelling omgevingsgeluiden technisch filtert.
6. Doe ontspanningsoefeningen of meditaties
Als je gespannen raakt tijdens de reis, probeer de spanning dan af te vloeien door ontspanningsoefeningen of meditaties te doen. Veel oefeningen kunnen worden uitgevoerd zonder dat de omgeving het merkt. Zo kun je een bodyscan doen door je aandacht eerst op je tenen te richten en vervolgens met je aandacht langs elk lichaamsdeel te gaan totdat je je hoofd bereikt. Ook kun je een ademhalingsoefening doen, bijvoorbeeld als je merkt dat je ademhaling ongelijkmatig of te snel gaat.
In de mindfulness bestaan allerlei meditaties die je thuis of in het openbaar vervoer kunt uitvoeren. Bij mindfulness leer je je aandacht te sturen, zodat je je minder focust op storende prikkels uit de omgeving. In plaats van overspoeld te raken door bijvoorbeeld omgevingsgeluiden, kun je leren om je op je lichaam te focussen. Het boek Mindfulness bij Volwassenen met Autisme van Annelies Spek legt uit hoe je dit kunt doen. Bovendien krijg je toegang tot gratis mp3-bestanden met meditaties, die je onderweg kunt luisteren.
7. Zoek afleiding
Als je erg veel last hebt van prikkels, kan het helpen om afleiding te zoeken. In plaats van je op alle storende prikkels te richten, richt je je op iets wat je fijn vindt. Lees bijvoorbeeld een boek waarvan je weet dat je er helemaal in opgaat, omdat het een meeslepend verhaal heeft, of kijk je favoriete serie op je tablet of telefoon. Ook een ingewikkelde sudoku kan dermate veel aandacht vergen dat het lastig wordt om je nog op de omgeving te richten. Bovendien wordt het dan lastiger om negatieve gedachten te hebben.
8. Maak gebruik van een OV-app voor autisme
Het kan zijn dat niet alleen het reizen met het openbaar vervoer stressvol voor je is, maar ook het begrijpen van de dienstregeling en het plannen van je reis. Dr. Leo Kannerhuis heeft daarom een app voor op de mobiele telefoon gelanceerd, die mensen met autisme helpt om zelfstandig met het openbaar vervoer te reizen. De app heet Coach2Care en is zo opgezet dat mensen met autisme er makkelijk mee kunnen werken. De app is zeer nuttig voor zowel volwassenen als jongeren.
9. De oeroude zonnebril is jouw held
Tegenwoordig rijden er treinen rond waarin men kennelijk bang is dat het te donker is. Een soort ronde ‘schijnwerpers’ verlichten (zeg maar=verblinden) hier de coupé. Vooral als het buiten donker is, voel ik mij letterlijk verblind. De NS geeft helaas aan niets aan dit geweld te kunnen veranderen. Een nachtstand was namelijk wel fijn geweest, met gedimd licht, maar dit zullen we zelf moeten creëren door een zonnebril op te zetten. Gelukkig heb ik die tegenwoordig bijna altijd op zak.
Heb je aanvullende tips?
Heb je aanvullende tips of ideeën? Plaats je reactie dan onder dit artikel.
Laast naar de huishoudbeurs geweest. Ze hadden een actie voor de 1e klas reizen voor een klein prijsje (maar 2 euro meer als 2e klas!) en ik ben toen in de stilte coupé gaan zitten. HEERLIJK.
Afgelopen jaar reisde ik wel elk weekend van het ene eind van het land naar de andere kant vanwege dat mijn vriend in ’t zuiden woonde. Altijd stilte coupé, en ja, ik heb heel vaak mijn mond open getrokken als mensen niet ‘stil’ waren.
Ik reis altijd met een rugzak. Zo kan ik er dingen in doen waar ik me lekker bij voel; een flesje drinken (ik heb een drink fles van de IKEA gekocht, ik geloof 3,50, en is anti-lek dus ik neem altijd mijn eigen drinken mee), wat te knabbelen, nat WC papier, m’n portemonnee, OV kaart, m’n peuken, m’n oordopjes, telefoon en externe batterij en oplader. Dat is meestal standaard. Met lange reizen altijd nog een boek, of mijn mini laptop zodat ik lekker kan schrijven – en als je 3 uur moet reizen is dat heerlijk! Niks beters dan te schrijven op een bewegende trein 🙂
Ook als we dit weekend naar mijn schoonouders gaan, en het is maar een uurtje met de auto, neem ik mijn rugtas mee. Met m’n drinken. Met m’n wc papier. Met m’n portemonnee en OV kaart en m’n peuken. De rest is niet nodig want de telefoon opladen kan in de auto en lezen in de auto maakt mij weer auto ziek.
Eerste klas reizen is inderdaad heerlijk. Het is veel rustiger en je hebt er bijna nooit kinderen.
Zo’n tas met benodigdheden herken ik wel. Het geeft zoveel houvast om die spullen bij je te hebben.
Het zou ook fijn zijn als mijn brein nu stopt met halverwege de reis mij bijna een paniek aanval te geven of ik wel de deur op slot heb gedaan, of dat ’t gas wel uitstaat. Haha. Maar daar neem ik nu tegenwoordig foto’s van, dat als ik die angst heb, dat ik kan zien dat alles uit staat.
Ik probeer ook zoveel mogelijk 1e klas te reizen en buiten de spits. Voornamelijk op langere trajecten is dit aangenaam.